***نسیم معرفت***

** بهترین هجرت (هجرت از گناه) است+ نسیم معرفت

  ** پیامبراکرم   (صَلَّی اللهُ عَلَیهِِ وَ آلهِ وَسَلَّمَ)  فرمود : أفضَلُ الهِجرَةِ أنْ تَهجُرَ ما کَرِهَ اللَّهُ . برترین هجرت ، هجرت و دوری  از چیزی است که خدا آن را  نمی پسندد .   (میزان الحکمة ، ح 21060 -  کنزالعّمال ، ح 46263 .)

[حدیث مرفوع) حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ کَثِیرٍ ، أَنْبَأَ شُعْبَةُ ، عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ ، قَالَ : سَمِعْتُ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ الْحَارِثِ ، عَنْ أَبِی کَثِیرٍ ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو ، عَنِ النَّبِیِّ  (صَلَّی اللهُ عَلَیهِِ وَ آلهِ وَسَلَّمَ)  ، أَنَّ رَجُلًا قَالَ : یَا رَسُولَ اللَّهِ ، أَیُّ الْهِجْرَةِ أَفْضَلُ ؟ قَالَ : " أَنْ تَهْجُرَ مَا کَرِهَ رَبُّکَ " .]

***نسیم معرفت***

به نام خدا

** هرکسی و قومی مسؤل عواقب اعمالِ بدخود است

وَ ما اَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ اَیْدیکُمْ و یَعْفوا عَنْ کثیرٍ.

هر مصیبت و بلائی  که به شما میرسد( نوعا) بخاطر اعمال بد و زشتی است که به اختیار و اراده و قدرت خود انجام داده اید ، و  خداوند بسیاری از معاصی و گناهان و لغزش ها را نیز عفو می کند!  و عقابی نمی نماید.
( سوره شوری، آیه30)

انسان گاهی به عِلَل مختلف از جمله جهل ونادانی و  خودخواهی و ضعف ایمان و سستی اعتقاد و عُقده داشتن و نقص شخصیتی و .... دچار معاصی و گناهان و  خطاها و اشتباهات و انحرافات و بی راهه رفتن ها و آلودگی به فساد و فحشاء و منکرات و...  می شود و با دست خود برای خود نِقمت و بدبختی و فلاکت و گرفتاری و... درست می کند. قرآن کریم در آیه 30 از سوره شُوری می فرماید :   هرمصیبت و بدبختی و گرفتاری و ...که به شما می رسد (نوعا)  از ناحیه اعمال زشت خودتان  (که با  اختیار و اراده همراه است) می باشد  و کسی نمی تواند از خود سلبِ مسولییت نماید و  بدبختی و بیچارگی و فلاکت و مصیبت خود را به گردن دیگران و ...  بیندازد و خود را مُبرّا  و بی تقصیر جلوه دهد . بیشتر نکبت ها و بلایا ومصایب آسمانی و زمینی که دامنگیر افراد و یا اقوام و ملت ها شده و یا می شود به جهت عصیان ها و طغیانگری ها و  نافرمانی های آنها می باشد .  چه بسیار اقوامی که به جهت اختلافات و  سرپیچی و گستاخی نسبت به انبیاء (عَلَیهِمُ السَّلامُ ) و نافرمانی پروردگار مشمول مصیبت و بلاء و قهر و خشم و عذاب الهی شدند که سرگذشت شوم برخی ار آنها در قرآن کریم آمده است . خداوند رَئوف و رحیم و مهربان ، اصل را بر رحمت و عفو و بخشش بندگانش گذاشته است و درسوره اعراف آیه 156 چنین فرموده است  :  وَ رَحْمَتی‏ وَسِعَتْ کُلَّ شَیْ‏ء یعنی رحمت واسعه من همه چیز را فراگرفته است ولی با این وجود در قبال جهالت ها و نادانی ها و  گستاخی ها و نافرمانی ها  و کجروی ها و انحرافات و خلافکاری های انسان ها ، بلاها و مصائبی را براساس حکمت خود مقرّر فرموده است که در واقع  بازخُورد و نتیجه اعمال سوء آنها می باشد . اگر خدای ناکرده در جامعه ای ظلم و بی عدالتی و جنایت و دزدی و قتل  و فساد و دشمنی و اختلاف و تفرقه و سرپیچی از بزرگان و رهبران  دینی باشد چنین جامعه ممکن است در معرض خشم و غضب الهی قرار گیرد .   مصائب و مشکلات و بلاها  گاهی جنبه عقوبتی و کیفری و عذاب دارد  مثل عذاب هایی که در قرآن کریم برای امثال قوم  موسی و  عاد و ثمود و سَبأ و ... ذکر شده است و در رابطه با بلاهایی که برای  قوم موسی (عَلَیهِ السَّلامُ )  و فرعونیان نازل شده  در سوره اعراف آیه 133 چنین آمده است  : فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمُ الطُّوفانَ وَ الْجَرادَ وَ الْقُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آیاتٍ مُفَصَّلاتٍ فَاسْتَکْبَرُوا وَ کانُوا قَوْماً مُجْرِمینَ .  « سپس ( بلاها را پشت سر هم بر آنها نازل کردیم: ) طوفان و ملخ و آفت گیاهی و قورباغه ها و خون را- که نشانه هایی از هم جدا بودند- بر آنها فرستادیم ( ولی باز بیدار نشدند ، و ) تکبر ورزیدند ، و آنها جمعیّت گنهکاری بودند! »   و گاهی جنبه آزمایش و امتحان می باشد و گاهی نیز  برای ترفیع درجه است و گاهی برای تطهیر و پاک شدن از معاصی و گناهان است . شاعر ناموَر جلال الدین رومی چه زیبا گفت : 

آدمی دارای عقل و اراده و تفکر و فکر است و وقتی در مَعرض فساد و گناه و معصیت و انحراف و .... قرار گرفت باید از عقل و اراده و قدرتِ فکر خود استفاده کند تا در دام  آلودگی ها و انحرافات و فساد ها قرار نگیرد. پس قبل از اینکه  عقل و اراده و فکر ما آسیب ببیند باید حواسمان باشد و متوجه خطرات و انحرافات و فساد ها و دام های خطرناک و خانمان برانداز باشیم و به قول سعدی شیرین سخن : علاج واقعه را قبل از وقوع باید کرد. متاسفانه عده ای به جهت عوامل مختلف خود را گرفتار بدبختی و شقاوت ها و مصیبت ها وفساد ها می کنند و بعد می گویند دیگر کاری از ما ساخته نیست و ما همین هستیم و بس  و دیگر اختیاری نداریم و نمی توانیم تغییر کنیم و برگردیم. یقینا این گفتارها و پندارها غلط و نادرست است و انسان در سایه عقل و فکر و اراده و توکل و ایمان می تواند بسیاری از غیر ممکن های تصوری و پنداری را ممکن سازد .  البته اگر کسی تمام راه های نجات و سعادت و خوشبختی  را برخود ببندد و تصمیم بر  برگشت نگیرد هرگز نجات پیدا نمی کند و مُدام در دره سقوط و هلاکت قرار دارد . طبق آیه 30 از سوره شُوری (وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ  )ٍ ، انسان ها مسؤل اعمال و کردار خود هستند و اگر به جهت خلافکاری و عصیان  و ارتکاب فساد و خلاف دچار بلاء و بدبختی شدند  بدانند که این مصیبت ها و نِقمت ها و بیچارگی ها و ذلت ها  به سوء اختیار خودشان  بوده است . توجه شود که مراد از(کُمْ) در (ما أَصابَکُمْ) یعنی شما گنهکاران و خلافکاران .  و مراد از (أَیْدیکُمْ) یعنی به اختیار و اراده و قدرت شما ودر مجموع معنای آیه چنین است : هر مصیبت و بلاء و گرفتاری و آسیبی  که به شما میرسد ( نوعا) بخاطر اعمال بد و زشتی است که به اختیار و اراده و قدرت خود انجام داده اید . اگر کسی بواسطه شراب خواری و یا قماربازی و یا  دزدی و قتل و زنا و فحشاء و یا مواد مخدر و... دچار فلاکت و بدبختی و بیچارگی شد  مقصّر اصلی خودش است (فَبِما کَسَبَتْ اَیْدیکُمْ) و باید خودش را مسؤل عواقب شوم اعمال ننگینش بداند .

این عمل های چو مار و کَژدُمت

مار و  کَژدُم  گردد  و گیرد دُمت

                               «جلال الدین رومی»

هیچکس نمی تواند ادعا کند که اختیار و اراده ای نداشته است . انسان ها با عقل و اراده و تفکر وتوکل به خدای بزرگ می توانند بهترین سرنوشت را برای خود رقم بزنند و سعادت و خوشبختی در دنیا و آخرت را برای خود فراهم سازند . اگر کسی دچار اعتیاد به مواد مخدر با انواع واقسامش  و یا دچار مفسده دیگر شد تا زمانی که عقل و فکرش کار می کند باید با توکل برخدا تصمیم بر نجات ورهایی خود بگیرد و ناامید نشود و اگر خدای ناکرده آلودگی او طوری باشد که دیگر عقل و فکر واراده ای ندارد و همانند آدم های مست و بی عقل باشند که ممکن است هر جنایتی را مرتکب شوند در این صورت باید خانواده و دیگران  او را کنترل کنند و  دست و پایش را ببندند و به مراکز درمانی تحویل دهند تا مردم و خانواده اش از خطرات او در امان باشند و بعد از علاج و درمان و برگشت عقل و اراده و فکر ، راه صلاح و فلاح و سعادت و عزت و خوشبختی را دنبال نماید . در هرصورت تا زمانی که عقل و اراده و فکر آدمی زایل نشده می تواند به کمک تعقل و تفکر و تصمیم و اراده و توکل به قدرت بی پایان الهی  آینده خوبی را برای خود رقم بزند و خود را از منجلاب خلافکاری ها و سرنوشت شوم بَرَهاند . البته باید توجه شود که وقتی  کسی با اختیار خود ، خویش را به مرحله ای از بدبختی و بیچارگی و فلاکت رساند که عقل و اراده و تفکرش زایل گردد نمی توان گفت که او دیگر هیچ مسولیتی ندارد و بی تقصیر است و جرم وکیفر و عِقاب ندارد بلکه در دنیا و آخرت نیز مسؤل و معاقَب است. اگر کسی را کشته و یا خسارتی به کسی وارد کرده به پایش نوشته می شود و باید پاسخگو باشد و حساب پس بدهد  چون چنین فردی اگرچه الآن در چنین فرضی اختیاری از خود ندارد ولی قبلا دارای عقل و علم و اراده بوده و با علم و اختیار و اراده وارد عملی شده که الآن  مَسلُوبُ الأِختیار شده است و به اصطلاح ( اَلأمتِناعُ بِالأِختِیارِ لایُنافِی الأِختِیارَ ) یعنی کسی که با اختیار پیشین خود  اقدام به کار وعملی کند که اختیار از او ممتنع و سلب گردد و به مرحله اضطرار و بی اختیاری برسد ، این امتناع و سلب اختیار منافاتی با اختیارش ندارد چون از پیش دارای علم اراده واختیار بوده است و چنین فردی در قبال عملش مورد سؤال و مؤاخذه قرار می گیرد و نمی تواند بگوید که من الآن اختیاری ندارم و مضطر هستم و حساب و کتابی ندارم .  این قاعده  ، معروف است به  (قاعده  اَلأِمتِناع )  که در فقه و اصول و حقوق و کلام  کاربُرد دارد .  علماء علم اصول ( اصولیون) می گویند  اگر اساس و ریشه اضطرار و ممتنع بودن  و سلبِ اختیارِ  شخصِ مکلف،  به سوء اختیار خودش باشد، این امر موجب معذوریتش نمی‌گردد و شرعا و عقلا مسؤل است .  کسی که با علم و آگاهی و اختیارِ خودش شراب خورده و مست شده  و بی اختیار گشته و کسی را بکُشد چنین فردی  در قبال این عمل زشت مسؤل است .   البته در دنیا تا زمانی که عقلش زایل باشد در حین زوال عقل احکامی بر او مترتب نمی شود و خسارتی که در حین زوال عقل و اراده  ببار آورده طبق ضوابط و مبناهای شرعی یا به عهده عاقِله ( بستگانِ ذکورِ نَسَبی با شرایطی که در فقه مُقرّر است) و یا به عهده بیت المال  است  واگر روزی عقلش برگشت باید خودش عهده دار خسارت باشد چون قبل از زوال عقل با اختیار خود شراب خورده و یا روانگردان(شیشه و مانند آن ) مصرف کرده و بعد دچار زوال عقل و اراده شده است. بطور کلی هر خیر و شری که به انسان می رسد از ناحیه خودش و به اختیار و اراده خودش است و هیچکس نمی تواند از خودش سلب مسؤلیت نماید

(وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدیکُمْ  . هر مصیبت و بلائی  که به شما میرسد( نوعا) بخاطر اعمال بد و زشتی است که به اختیار و اراده و قدرت خود انجام داده اید .  سوره شوری آیه 30)ٍ

 این جهان کوه است و فعل ما ندا

سوی   ما آید    نداها    را     صدا

                               « جلال الدین رومی»

ازمکافات عمل  غافل  مشو

گندم از گندم بروید جو ز جو

سیداصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

هیجدهم شهریور 1395 ه.ش

ششم ذِی الحجه 1437 ه.ق

**حضرت آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

***نسیم معرفت***

** نحوه دعای پیامبر«ص» برای علی«ع»(نسیم معرفت)

**  حضرت  عَلیّ  (عَلَیهِ السَّلامُ )   فرمود :  وَ لَأَقُولَنَّ مَا  لَمْ اَقُلهُ لِاَحَدٍ قَبلَ هَذَا الیَومِ : سَاَلتُهُ مَرَّةً اَن یَدعُوَ بِالمَغفِرَةِ فَقَالَ: اَفعَلُ. ثُم قَامَ فَصَلَّى، فَلَمَّا رَفَعَ یَدَهُ بِالدُعا، اِسْتَمَعْتُ اِلَیهِ فَأِذَا هُوَ قَائِلٌ : اللّهُمَّ بِحَقِّ عَلِیٍّ عِنْدَکَ اغْفِرْ لِعَلِیٍّ ، فَقُلْتُ : یَا رَسُولَ اللهِ، مَا هذَا ؟ فَقَالَ :  أَ وَاحِدٌ (أَوَ اَحَدٌ) أکْرَمُ مِنْکَ عَلَیْهِ فَأَسْتَشْفِعُ بِهِ إلَیْهِ؟   اِبن اَبی الحَدید دانشمند معروف اهل تسنُّن در شرح نهج البلاغه از علی (عَلَیهِ السَّلامُ )  چنین روایت می کند که آن حضرت فرمود  : و همانا مطلبی می گویم که تا به حال به کسی نگفته ام : یک بار از پیامبر خدا   (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ)  خواستم تا از خدا برایم طلب مغفرت کند . فرمود:  چنین خواهم کرد. سپس برخاست و نماز گزارد. آنگاه دستهایش را به دعا گشود و من به دعای او گوش می کردم . شنیدم که گفت: پروردگارا! تو را به مقام قُرب و منزلت عَلیّ سوگند می دهم که عَلیّ را مشمول عفو و غفران خود سازی! گفتم: ای فرستاده خدا ! این چه دعایی است؟ فرمود : مگر کسی هم گرامی تر  از تو در پیشگاه الهی هست تا او را شفیع درگاهش نمایم؟! .  (شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 20، ص 315 و 316  - جَنَّةُ المَأوَی، ص 299.)

***نسیم معرفت***

 ** امام صادق (عَلَیهِ السَّلامُ ) فرمود : أَدْنَى الْعُقُوقِ أُفٍّ ، وَ لَوْ عَلِمَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ شَیْئاً أَهْوَنَ مِنْهُ [ أَیْسَرَ مِنْهُ ] لَنَهَى عَنْهُ . کمترین نافرمانی و بى احترامى بـه پدر و مادر ، «اُف» گفتن به والدِین است و اگر خداوند عز و جل لفظی  کمتر و کوتاه تر از آن سراغ داشت ، بى ‏گمان از آن نهى مى‏کرد .( الکافی   ج  2  ح   349    باب العقوق -  مُنتخب میزان الحکمة : ص61 .)

** أُفٍّ : کَلِمَةُُ تُقالُ حِینَ التَّضَجُّرِ وَ عَدَمِ الأِرتِیاحِ مِن شَیءِِ ،إِشارَةُُ اِلَى قَولِ اللهِ تَعالَى :   وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ  أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیمًا   سورة الإسراء  ، الآیة : 23 .  یعنی کلمه « اُفّ » به هنگام دلتنگی و به سُتوه آمدن و ناخشنودی از چیزی گفته می شود و اینکه در حدیث آمده که به پدر ومادر  « اُفّ» نگویید ، اشاره است به آیه 23 از سوره اِسراء که خداوند فرمود :  وَقَضَى رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَکَ الْکِبَرَ  أَحَدُهُمَا أَوْ کِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً کَرِیمًا پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکى کنید ، هر گاه یکى از آنها - یا هر دو آنها - نزد تو ، به سن پیرى برسند کمترین اهانتى به آنها روا مدار ، و بر آنها فریاد مزن ، و گفتار لطیف و سنجیده بزرگوارانه به آنها بگو .

**حضرت آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی