** معنای کلمه عَصر در سوره (وَالْعَصرِ) +نسیم معرفت
***نسیم معرفت***
** سورة اَلعَصر
بِسمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ وَ الْعَصرِ(1) إِنَّ الأِنسانَ لَفِى خُسرٍ(2) إِلا الَّذِینَ ءَامَنُوا وَ عَمِلُوا الصلِحَتِ وَ تَوَاصوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصوْا بِالصبرِ(3)
ترجمه:
بنام خداوند بخشنده مهربان
1 -به عصر سوگند،
2 -که انسان ها همه در زیانند.
3 -مگر کسانى که ایمان آورده ، و اعمال صالح انجام داده اند و یکدیگر را به حق سفارش کرده ، و یکدیگر را به شکیبائى و استقامت توصیه نموده اند.
سوره وَالعَصر یکصد و سوّمین سوره قرآن کریم است .این سوره در مکه نازل شده و داراى 3 آیه است.
** محتوى و فضیلت سوره وَالعَصر
معروف این است که این سوره در مکه نازل شده ، هر چند بعضى احتمال مَدنى بودن آن را نیز داده اند ، عبارات و آیات کوتاه آیات سوره ، و لحن آن ، نیز شاهد مکى بودن آن است.
به هر حال جامعیت این سوره به حدى است که به گفته بعضى از مفسران تمام علوم و مقاصد قرآن در این سوره خلاصه شده است ، و به عبارت دیگر : این سوره در عین کوتاه بودن برنامه جامع و کاملى براى سعادت انسان تنظیم و ارائه نموده است.
نخست از سوگند پر معنى به عَصر شروع مىشود که تفسیر آن را به زودى خواهید دید ، سپس سخن از زیانکار بودن همه انسانها که در طبیعت زندگى تدریجى نهفته است به میان مى آورد ، بعد فقط یک گروه را از این اصل کلى جدا مىکند ، آنها که داراى برنامه چهار ماده اى زیر هستند : 1- ایمان ،2- عمل صالح ، 3- سفارش یکدیگر به حق ، 4- و سفارش یکدیگر به صبر و این چهار اصل ، در واقع برنامه هاى اعتقادى و عملى و فردى و اجتماعى اسلام را در برمى گیرد .
** در باره فضیلت تلاوت این سوره در حدیثى از امام صادق (عَلَیهِ السَّلامُ ) مىخوانیم : مَنْ قَرَأَ «وَ الْعَصْرِ» فِی نَوافِلِهِ بَعَثَهُ اللّهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ مُشْرِقاً وَجْهُهُ ضاحِکاً سِنُّهُ قَرِیرَةً عَیْنُهُ حَتَّى یَدْخُلَ الْجَنَّةَ : هر کس سوره و العصر را در نمازهاى نافله بخواند خداوند او را در قیامت برمى انگیزد در حالى که صورتش نورانى ، چهره اش خندان و چشمش ( به نعمت هاى الهى ) روشن است ، تا داخل بهشت شود. [ ثَوابُ الأَعمال ص 113.«مَجمعُ البَیان»، جلد 10، صفحه 535.] و معلوم است که این همه افتخار و سرور و شادمانى از آنِ کسى است که این اصول چهارگانه را در زندگى خود پیاده کند ، نه فقط به خواندن قناعت نماید.
** تنها راه نجات
در ابتداى این سوره با قسم تازه اى روبرو مى شویم ، مىفرماید : به عصر سوگند ! ( وَالْعَصرِ).
واژه عَصر در اصل به معنى فشردن است ، و سپس به وقت عصر اطلاق شده ، به خاطر اینکه برنامه ها و کارهاى روزانه در آن پیچیده ، و فشرده مىشود .
سپس این واژه به معنى مطلقِ زمان و دَوران تاریخ بشر و یا بخشى از زمان ، مانند عصر ظهور اسلام و قیام پیغمبر اکرم (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) ، و امثال آن استعمال شده است ، و لذا در تفسیر این سوگند( وَالْعَصرِ) مفسران احتمالات زیادى گفته اند:
1 -بعضى آن را اشاره به همان وقت عصر مىدانند ، به قرینه اینکه در بعضى دیگر از آیات قرآن به آغازِ روز سوگند یاد شده است مانند وَ الضُّحى ( سوره ضُحى آیه 1 ) - یا - وَ الصُّبحِ اِذا اَسفَرَ ( مدثر - 34).
این سوگند به خاطر اهمیتى است که این موقع از روز دارد چرا که زمان ، زمانِ دگرگونى نظام زندگى و حیات انسانها است ، کارهاى روزانه پایان مىگیرد ، پرندگان و حیوانات به لانه هاى خود بازمى گردند ، خورشید سر در اُفق مَشرق فرو مىکشد ، و هوا تدریجا رو به تاریکى مىرود .
این دگرگونى انسان را به قدرت لا یَزال الهى که بر این نظام حاکم است متوجه مىسازد ، و در حقیقت نشانه اى از نشانه هاى توحید و آیتى از آیات پروردگار است که شایسته سوگند مىباشد.
2 -بعضى دیگر آن را اشاره به سراسر زمان و تاریخ بشریت دانسته اند که مملوّ از درسهاى عبرت ، و حوادث تکان دهنده و بیدارگر است ، و روى همین جهت آنچنان عظمتى دارد که شایسته سوگند الهى است .
3 -بعضى روى قسمت خاصى از این زمان مانند عصر قیام پیغمبر اکرم (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) یا عصر قیام مهدى (عَلَیهِ السَّلامُ ) که داراى ویژگى و عظمت خاصى در تاریخ بشر بوده و هست انگشت گذارده ، و سوگند را ناظر به آن مىدانند.
4 -بعضى نیز به همان ریشه لغوى این واژه برگشته ، و سوگند را ناظر به انواع فشارها و مشکلاتى مىدانند که در طول زندگى انسانها رخ مىدهد ، آنها را از خواب غفلت بیدار مىکند ، به یاد خداوند بزرگ مىاندازد ، و روح استقامت را پرورش مىدهد .
5 -بعضى دیگر آن را اشاره به انسانهاى کامل مىدانند که عُصاره عالم هستى و جهان آفرینشند.
6 -بالاَخره بعضى آن را ناظر به نماز عصر شمرده اند ، به خاطر اهمیت ویژه اى که در میان نمازها دارد ، زیرا آنها صلاة وُسطى را که در قرآن روى آن تاکید خاصى به عمل آورده نماز عصر مىدانند. [حافِظُوا عَلَی الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطی وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتینَ (سوره بقره آیه 238) ]
با اینکه تفسیرهاى فوق با هم تضادى ندارند و ممکن است همه در معنى آیه جمع باشد و سوگند به تمام این امور مهم یاد شود ، ولى در میان آنها از همه مناسب تر همان عصر به معنى زمان و تاریخ بشر است ، چرا که بارها گفته ایم سوگندهاى قرآن همواره متناسب با مطلبى است که سوگند به خاطر آن یاد شده ، و مسلم است که خسران انسانها در زندگى ، نتیجه گذشتنِ زمانِ عمرِ آنها است ، و یا عصرِ قیامِ پیغمبر خاتم (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَآلهِ وَسَلَّمَ) به خاطر اینکه برنامه چهار ماده اى ذیل سوره در چنین عصرى نازل گردیده .
از آنچه گفته شد عظمت آیات قرآن و گستردگى مفاهیم آن به خوبى روشن مىشود که یک کلمه از آن ( یعنی وَالْعَصرِ) تا چه حد پُر معنى و شایسته تفسیرهاى عمیق و گوناگونى است.
تفسیر نمونه ج : 27ص : 289.
http://www.andisheqom.com/public/application/index/viewData?c=8673&t=article
** تنظیم و اصلاح و مختصری اضافات : توسط استاد سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی
برچسب ها : گیلان نشاط , معنای کلمه عَصر در سوره (وَالْعَصرِ) ,
