** از صفحه 30 تا ص 31 از کتاب ( انسان مجموعه ای از جهان ، اثر مرحوم علامه حکیم زین العابدین عسکری گیلانی لشت نشایی ) :
به نام خدا
اصالت و طُفیلی
در نظام طولی آفرینش ، انسان آخرین موجودی است که پا به عرصه هستی گذاشته و از لَیسیّتِ صِرفه ( از کَتمِ عدم ) قَدَم به صحنه اَیسیّت ( عرصه وجود ) نهاده است . به قول حافظ شیرازی :
ما بدین در نه پی حِشمت وجاه آمده ایم از بد حادثه اینجا به پناه آمده ایم
رهرو منزل عشقیم و ز سر حدّ عدم تا به اقلیم وجود این همه راه آمده ایم
در واقع انسان ، موجودِ اصیل و رمز جهان هستی و عُصاره و اختصاری است از کلّ نظام آفرینش و سایرین ، وجودشان ، طُفیلی و تَبَعی از انسان می باشد .
انسان ، موجودی است مرموز و مَلغوز( پیچیده ) و مخلوقی است ناشناخته [ که اَلِکسیس کارِل در این باره کتابی به نام « انسان موجودی ناشناخته » نوشته است و حضرت امیرالمؤمنین «علیه السلام» نیز فرمود : اتَزْعَمُ انَّکَ جِرْمٌ صَغْیِرٌ وَفیْکَ انْطَوىَ الْعالَمُ الْاکْبَر وَانْتَ الْکِتابُ الْمُبِیْنُ الَّذِى بِاحْرُفِهِ یَظْهَرُ الْمضْمَرُ . دَوَائُکَ فِیکَ وَ لاَتَعلَمُ وَ دَائُکَ مِنکَ وَ لاَ تَشعُرُ . آیا گمان کرده ای که تو یک جسم و جِرم و ماده کوچکی هستی در حالی که در تو عالَم بزرگی نهفته است. تو کتاب مُبین و روشنی هستی که با حروف آن پنهانی ها (حقایق نامعلوم و پنهانی )آشکار می شود! داروی تو در خودت است و نمی دانی و ناآگاهی و درد تو هم از خود تو است و نمی اندیشی . «دیوان منسوب به على علیه السلام: 175. شرح الاسماء الحسنى: 1/ 12.» ] و دریایی است ژرف و عمیق و اقیانوسی است بی کران و بی نهایت و گوهری است گرانبها . هنوز غوّاصانِ تفکر و اندیشه و صاحبان عقل و رَوِیّه ( فکر و اندیشه ) به حقیقت معانیش کَما هُوَ حَقُّهُ پی نبرده اند .
افلاطون در باره انسان معتقد است که او زُبده (عُصاره ) وجود و نُخبه عالَمِ امکان می باشد و او خود ، عالَم صغیر است ( رجوع به کتاب سیر حکمت در اروپا جلد 1 ص26) ، و نُخبه ، بهترین موجود و مخلوق را گویند .
قالَ الشَّیخُ الرَّئیس فی خُطبةِ رسالَة : اَلحَمدُ لِلهِ الَّذی خَلَقَ الأِنسانَ وَ خَلَقَ مِن فَضالَتِهِ سایِرَ الأَکوانِ . بوعلی سینا ( ره ) فرموده است : حمد برای خدایی است که خلق کرد و آفرید انسان را و آفرید از زیادی او سایر هستی ها را .
قال اَبُوطالِب اَلمَکِّی : اِنَّ الأَفلاکَ تَدُورُ بِأَنفاسِ بَنِی آدَم َ(نقل از کتاب قوت القلوب) . ابوطالب مَکِّی گفت : به درستی که افلاک بواسطه نَفَس های بنی آدم دَور می زند و می چرخد.
قَالَ مُحی الدِّینِ العَربِی : اَلحَمدُلِلهِ الَّذی جَعَلَ الأِنسانَ الکامِلَ مُعَلِّمَ المَلَکِ وَ اَدارَ سُبحانَهُ وَ تَعالَی تَشریفا وَ تَنویها بِأَنفاسِهِ الفَلَکَ .( نقل از کتاب سُبحة الحقّ ) . مُحیِ الدین عربی گفته است : حمد و سپاس خدایی را که انسان کامل را استاد ملائکه قرار داده است و خداوندِ سبحان به علت شَرَف و رفعت نفسِ او ، فَلَک را به چرخش در آورده است .