***نسیم معرفت***

به نام خدا

اهمیت کتاب و کتابخوانی 

اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ *  خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ * اقْرَأْ وَرَبُّکَ الْأَکْرَمُ * الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ * عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ

بخوان به نام پروردگارت که جهان را آفرید.* همان کس که ‏انسان را از خون بسته‏ ای خلق کرد.* بخوان که پروردگارت از همه بزرگوارتر است. * همان کسی که به وسیله قلم تعلیم نمود. * و به انسان آنچه را نمی‏دانست یاد داد.

 کتابِ خوب و سودمند بهترین همدم و رفیق است . کتاب ، رفیق و مونِسی است که در همه حال مایه آرامش و نشاط و انبساط خاطر و موجب رشد و کمال و بالندگی فکری و روحی و معنوی  می شود .یکی از عوامل مهمِّ  آرامشِ فردی و اجتماعی ، مطالعه   کتاب هایی است  که باعث تعالی روحی و معنوی  و اعتقادی می شوند همانند قرآن کریم و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه  و کتب اخلاقی و تربیتی .  علی (عَلَیهِِ السَّلامُ ) فرمودند : مَن تَسَلّی بِالکُتُبِ لَم تَفُتهُ سَلوَةٌ . یعنی  کسی که با کتاب آرامش یابد ، هیچ آرامشی را از دست نداده است . (غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم - حدیث 8126 ) .

کتاب ها ی سودمند و نافع  همچون گلستان و بوستانِ با طروات و خوشبویی  است  که با گل های مُعطّرش غبارِ ملالت و غم و اندوه و نگرانی را از ما دور می کند و به جان و روح  و روانِ ما حیات و طروات و شادابی و صفا و امید می بخشد . علی (عَلَیهِِ السَّلامُ )  فرمودند :  اَلکُتبُ بَساتینُ العُلَماءِ :  یعنی کتاب ها ، بوستان هاى (مُعطّر و صفابخش) علماء و دانشمندان  می باشد. ( غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم- حدیث  991 ) .   یکی از شخصیت های بسیار بزرگی که شیفته و شیدای کتاب و مطالعه و تحقیق بود  و آثارش  بیانگر جامعیت و تبحُّر او در همه علوم است جناب خواجه نصیرالدّین طوسی ملقّب به اُستادالبشر و سُلطانُ الحُکَماء می باشد . او در باره عشق و علاقه اش به مطالعه چنین سروده است :

لذّات‌ِ دنیوی‌ همه‌ هیچ‌ است‌ نزد من

در خاطر از تغیُّر آن‌ هیچ‌ ترس‌ نیست‌

روز تَنعُّم‌ و شب‌ِ عیش‌ و طَرَب‌ مرا

غیر از شب‌ِ مطالعه‌ و روز درس‌ نیست‌

و نیز یکی از شخصیت های برجسته و بزرگ که در مطالعه کردنِ کتاب ها گوی سبقت را از همه ربوده است مقام معظم رهبری حضرت آیت الله العُظمی سید علی خامنه ای است . ایشان در رابطه با اهمیت و ارزش کتاب و کتابخوانی و مطالعه چنین فرمودند : [ ...  در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی، همین بس که تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری، از طریق کتاب جاودانه مانده اند و روابط فرهنگی جامعه بشری نیز از پوشش کتاب و مبادلات فرهنگی تقویت شده است...  * اگر بخواهیم بدانیم که در دنیای معارف چه می گذرد، راهش این است که کتاب بخوانیم. هر کس کتاب بخواند به بخشی از معارف موجود عالم دست خواهد یافت *  من چندین برابر جوان ها کتاب می خوانم ]

 زمانی که شروع به مطالعه  یک کتاب می کنیم  در واقع  هر سطری از سُطورِ کتاب و هر برگی از  برگ های کتاب  با ما سخن می گوید و پیام های خاص خود را به ما منتقل می نماید .  در روایتی از علی  (عَلَیهِِ السَّلامُ )  آمده است که فرمود  :  نِعمَ المُحَدِّثُ الکِتابُ ( غُرَرُالحِکَم و دُرَرُالکَلِم- حدیث  991 ) یعنی کتاب بهترین هم صحبت و هم سخن است.  و نیز امام صادق (عَلَیهِِ السَّلامُ ) به یکی از یارانش به نام مُفَضّل بن عُمر فرمودند : اُکْتُبْ وَ بُثَّ عِلْمَکَ فِی إِخْوَانِکَ فَإِنْ مُتَّ فَأَوْرِثْ کُتُبَکَ‏ بَنِیکَ فَإِنَّهُ یَأْتِی عَلَى اَلنَّاسِ‏ زَمَانُ هَرْجٍ لاَ یَأْنَسُونَ فِیهِ إِلاَّ بِکُتُبِهِمْ‏.  یعنی  بنویس و یاد داشت کن و علمت را در میان  دوستانت منتشر ساز و چون مرگت رسید آنها را به پسرانت میراث ده  زیرا روزگار پر آشوبی فرا می‏رسد که در آن روز مردم جز با کتاب‏های خود اُنس نمی‏گیرند  (الکافی ، ج 1  کِتابُ فَضلِ العِلم ، ص 52 .)

از طریق مطالعه کتاب می توانیم  راه صحیح اندیشیدن و  بهتر زیستن را بیاموزیم و  معلومات و مهارت های خود را در ابعاد مختلف افزایش دهیم  . مطالعه کتاب های سودمند می تواند  گره ها و مشکلات ذهنی و فکری ما را برطرف نماید . گاهی یک شُبهه و مشکل فکری سبب انحراف  و انحطاط وسقوط و هلاکت انسان می شود که  بواسطه مطالعه آثار ارزشمند نویسندگان و دانشمندان  می توان از انحطاط و یا انحرافات فکری و عقیدتی نجات پیدا کرد.   اُنس با کتاب در حقیقت اُنس با فرهنگ و علم و دانش و معرفت و اخلاق و ادب و ...است . کتاب هم  خودش فرهنگ است و هم فرهنگ ساز می باشد . پیشرفت و رشد و فرهنگ و تمدن بشر  در ابعاد مختلف مرهون کتاب است و هیچ فرهنگ و تمدنی نیست که متأثِّر از کتاب نباشد . دانشمندان در رشته های گوناگون با استفاده از کُتُب پیشینیان و با تحقیقات و مطالعات دقیق خود به نظریات علمی جدید رسیدند و اگر کتاب و مطالعه نبود  هیچ کسی (بجز انبیاء و چهارده معصوم (عَلَیهِِمُ السَّلامُ ) ) به قُله های علمی نمی رسید و هیچ اندیشمند و عالم و دانشمندی  در جهان پیدا نمی شد . البته مطالعه کتاب ها بر دو قسم است : 1- مطالعه کتاب های تخصصی و فنی که هرکسی به تناسب رشته خاص و مورد علاقه اش کتاب هایی را تهیه می کند و به مطالعه می پردازد 2- مطالعه کتاب های عمومی و غیر تخصصی و به اصطلاح مطالعه آزاد.   مطالعه عمومی و آزاد در شکوفایی ذهن بسیار اثر گذار است . اطلاعات عمومی به انسان کمک می کند که در رشته تخصصی خویش موفق تر باشد. مثلا مطالعه کتاب های حدیثی و تربیتی و اخلاقی و اجتماعی  و سیاسی و  خواندن اشعارِ شُعراءِ بزرگ مثل سعدی و حافظ و مولوی و سَنایی غَزنَوی  و ... ، روح و روان و ذهن را شکوفا و پویا می نماید و در پرتو روح و روانِ سالم و پویا می توان مطالب سنگین و تخصصی را بهتر درک نمود . کتاب باید در متن زندگی و از لوازم ضروری هر خانواده و هر فردی باشد . همانطور که به لباس و پوشاک  و خوراک و مسکن و وسایل دیگر زندگی اهمیت می دهیم باید به کتاب نیز اهتمام و توجه داشته باشیم . کتاب باید در متن زندگی ما حضور پر رنگ داشته باشد .  بر اساس گزارش های کارشناسان (متاسفانه) درصد مطالعه در کشور ما بسیار پایین می باشد و عوامل مختلفی در این مساله نقش دارند . وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت آموزش و پرورش و شورای عالی فرهنگی  و سازمان ها و تشکلات فرهنگی و صدا و سیما  و سازمان اوقاف  و  مطبوعات و نشریات و نیز مسولان مراکز آموزشی  در دانشگاه ها و مدارس و... می توانند با ارایه راهکارهایی در رشد و توسعه مطالعه کتاب و کتابخوانی  در جامعه بخصوص بین جوانان و دانش آموزان و دانشجویان تاثیرگذار باشند . با وجود رشد فزاینده ابزار پیشرفته جهت انتقال مطالب مثل اینترنت و فضای مجازی و ... می توان به جرأت ادعا نمود که هیچکدام از آن ها نمی تواند جای کتاب کاغذی  را پر نماید. مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در این رابطه چنین فرمودند :

 [هرچه ما پیش برویم، احتیاج ما به کتاب بیشتر خواهد شد. این که کسی تصور کند با پدید آمدن وسائل ارتباط جمعی جدید و نوظهور، کتاب منزوی خواهد شد، خطاست. کتاب روز به روز در جامعه بشری اهمیت بیشتری پیدا می کند. ابزارهای نوظهور مهمترین هنرشان این است که مضمون کتابها و محتوای کتابها و خود کتابها را راحت و آسان منتقل کنند. جای کتاب را هیچ چیزی نمی گیرد.]

  آری هیچ چیز جای کتاب را نمی گیرد ، کتابی که ما می توانیم آن را لمس کنیم و ورق بزنیم و بوی خوش آن را احساس کنیم . کتابی که هرچه  پیش ما کهنه تر می شود خاطره انگیز تر است.  کتاب ،  معلم بی منّتی است که همیشه می تواند در اختیار ما و پاسخگوی خوبی برای نیازهای ما باشد .  کتاب یعنی حیات و زندگی . کتاب یعنی فرهنگ . کتاب یعنی ادب و تربیت . کتاب یعنی صفا و نشاط و سلامتی . کتاب یعنی معرفت . کتاب یعنی پویایی و پیشرفت . کتاب یعنی اتصال و پیوند گذشتگان و آیندگان . کتاب یعنی مهارت زندگی . کتاب یعنی امید . کتاب یعنی چگونه زندگی کردن . کتاب یعنی چگونه اندیشه کردن .  کتاب یعنی دارای  هویت و شخصیت بودن  .  کتاب یعنی خاطره ...

سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی

21 آبان 1395 .

یازدهم صفرالمظفر 1428 ه.ق

** حضرت آیت الله سیداصغرسعادت میرقدیم لاهیجی